Eendenkroos als alternatief voor dierlijk eiwit
-Interview met Hans Derksen, medeoprichter en mededirecteur van ABC-Kroos, inmiddels Rubisco Foods-
Waterlinzen, beter bekend als eendenkroos, behoren tot de snelst groeiende planten ter wereld. Dat uit dit plantje ook eiwitten gewonnen kunnen worden, weten echter maar weinig mensen. Deze eiwitten zijn bovendien een uitstekend alternatief voor dierlijke eiwitten, en zo een volwaardige voedselbron voor mensen. Is daarmee de oplossing voor de wereldwijde voedselbehoefte nabij? We vroegen het Hans Derksen, medeoprichter en mededirecteur van ABC-Kroos.
DE VELE VOORDELEN VAN KROOS
“Het doel van ABC-Kroos is om via een innovatieve methode hoge concentraties – meer dan 70 procent – oplosbaar eiwit uit aquatische biomassa te winnen. In gewone taal: “Wij maken hoogwaardig eiwit uit eendenkroos. Dit eiwit is voor mensen goed geschikt en daarmee is de potentie inderdaad groot”, aldus Derksen. Hij vertelt dat de waterlinzen zich in het groeiseizoen idealiter elke 30 uur verdubbelen, en hierdoor circa 10 keer meer eiwit per hectare per jaar leveren dan bijvoorbeeld soja. Daarbij is de milieubelasting van het plantje ook vele malen lager. Eendenkroos groeit hier in de regio, waardoor er weinig transportkilometers zijn. Derksen: “Momenteel worden er veel plantaardige eiwitten, zoals soja, ingevoerd vanuit het buitenland. Maar dat is met alle productieproblemen die er spelen niet zo fijn. Ook aan de huidige productie van dierlijke eiwitten, bijvoorbeeld uit vee en kippen, kleven behoorlijke klimaat-, dierenwelzijn- en milieuproblemen. Met eendenkroos ondervang je al die problemen.” Derksen legt uit dat eiwit uit eendenkroos qua voedingswaarde aanzienlijk beter op essentiële aminozuren scoort dan soja en graaneiwit. “Daarmee is het vergelijkbaar met dierlijk eiwit zoals vlees en melk. Een echt alternatief in wording.”
DE SPRONG WAGEN
Eendenkroos als voedsel, je moet er maar op komen. Hoe is het idee ontstaan? Derksen: ”Wij zagen vanuit de markt een toenemende vraag naar plantaardige eiwitten. Er werd hier al veel gedaan en geëxperimenteerd met algen, maar eendenkroos is een gewas dat buiten Europa al volop gegeten werd. Bijvoorbeeld in Zuidoost Azië, als wokgroente. Toen we ons hierin gingen verdiepen, bleek het erg veel potentie te hebben als eiwitbron.” De oprichters besloten de sprong te wagen en kregen in oktober 2012 een patent toegekend. In 2013 volgde de oprichting van ABC-Kroos. Na twee jaar van proeven en experimenteren in een pilot, was in 2018 de tijd rijp om op te schalen: met de bouw van een productiefabriek.
GROOTSCHALIGE PRODUCTIE WORDT WERKELIJKHEID
Naast andere investeerder Maan Group uit Raalte kwam Energiefonds Overijssel aan boord. Derksen: “We zaten in de fase van opschalen vanuit onderzoek naar grootschalige productie. Voor het opzetten van een fabriek is veel geld nodig, maar in ons geval ging het er ook om een financier te vinden die bereid was te investeren in een innovatief bedrijf en dus meer risico wilde nemen. We werkten al veel in Oost-Nederland en kwamen zo via ons netwerk bij Energiefonds Overijssel uit. Jullie investering van 900.000 euro was dat durfkapitaal, en daarmee een cruciale bijdrage.” Voor het fonds waren er verschillende redenen om te investeren in ABC-Kroos: het innovatieve karakter, de impuls voor de werkgelegenheid in de regio, maar vooral de 4,4 TJ per jaar energiereductie na opschaling van de fabriek. Samen met de bijdrage van co-investeerder Maan Group werd grootschalige productie zo werkelijkheid. Wel heeft Derksen nog een tip voor ons: “Als je ondernemer bent, moet je snel kunnen schakelen in een markt. De financiële ondersteuning en kennis van Energiefonds Overijssel is erg goed, maar ook snel kunnen meebewegen in bijvoorbeeld nieuwe of gewijzigde plannen zou een goede aanvulling zijn op jullie aanbod”. We nemen het ter harte.
VIER KEER INNOVATIE
Op The Green East in Raalte – een ontwikkelingsplaats voor circulaire bedrijven in de agrofoodsector – verrijst nu de fabriek van ABC-Kroos. Het is niet voor niets dat het bedrijf zich op deze hotspot vestigt, ze zijn op meerdere gebieden een innovator. Zo werken ze met een (in Europa) nieuw gewas, een innovatie voor de landbouw, en zit er ook op het gebied van milieu en duurzaamheid veel vernieuwing en winst. “De productie van eendenkroos kost veel minder energie dan bijvoorbeeld vlees of soja. Daardoor is er een stuk minder CO2-uitstoot. Naast deze afname van broeikasgassen, levert de productie na opschaling ook een beoogde energiereductie op die vergelijkbaar is met het jaarlijkse elektriciteitsverbruik van meer dan vierhonderd huishoudens.” Maar met dit resultaat houdt het nog niet op. De productietechnologie is behoorlijk innovatief. “ABC-Kroos is op dit moment de enige in Europa die zo’n hoge concentratie eiwit uit het kroos kan winnen. Echt een technologische doorbraak.” Dat is vier keer innovatie op een rij. Derksen geeft wel aan dat hij de Europese regelgeving hierin nog lastig vindt. “We zijn daar wel tegen dingen opgelopen, zoals regels rondom voedselveiligheid. Kroos is een nieuw voedselproduct in Europa en voor ons als innovator knellen die regels dan erg. Het zou helpen als daar eens met een wat ruimere blik naar gekeken wordt.”
HET GROENE GOUD
Het krooseiwit heeft een veelzijdige toepassing. “Het is nu zaak om de markt rijp te krijgen”, aldus Derksen. “Wij leveren het eiwit voor zaken als vleesvervangers, sauzen en kant-en-klaarmaaltijden. Daarnaast wordt het verwerkt in sport- en voedingssupplementen.” Ook hier komt het innovatieve karakter van dit ‘groene goud’ weer om de hoek kijken. “We kijken nu bijvoorbeeld naar de doelgroep ouderen. Zij hebben met het klimmen der jaren een grotere behoefte aan eiwitrijk voedsel. Denk hierbij aan brood. Daarom testen we nu met bakkers in Zutphen de toepassing in eiwitverrijkt brood.”
OVER DE LANDSGRENZEN HEEN
Op dit moment ligt de maatschappelijke waarde van ABC Kroos vooral nog in de provincie Overijssel. Zo werken er 10 medewerkers in Raalte en is het bedrijf met agrariërs in de buurt in gesprek over de levering van de grondstof, het kroos. Maar de toekomstplannen gaan ver over de provincie- en zelfs landsgrenzen heen. Gevraagd naar zijn toekomstdroom zegt Derksen: “We willen deze productie en toepassing van waterlinzen uitrollen over de hele wereld, en ook elders fabrieken bouwen. Op deze manier leveren wij onze bijdrage aan het oplossen van de klimaatproblematiek en de wereldvoedselvoorziening.” Derksen nodigt geïnteresseerde bedrijven graag uit om naar Raalte te komen. “De hele wereld komt dan hier in Raalte op bezoek, in onze demo-fabriek.”
De fabriek kan dit jaar zo’n 1.200 kilo kroos per uur verwerken. Doel is om eind 2020 op te schalen naar 3 tot 5 keer deze hoeveelheid. ABC-Kroos levert hiermee een mooie bijdrage aan de energiedoelstelling van de provincie Overijssel: 20 procent nieuwe energie in 2023. Waar een klein plantje groot in kan zijn.
Beeld: ABC Kroos proeflocatie